UUCePP-advies: “Europees recht biedt Defensie ruimte voor samenwerking met hightech industrie”
In de onlangs verschenen Defensienota kondigt het kabinet aan om structureel 2,4 miljard euro extra in de krijgsmacht te investeren. Daarin is bekend gemaakt dat er een nauwere samenwerking komt tussen de Nederlandse industrie en Defensie. Volgens het UUCEPP is er ruimte om meer samen te werken dan meestal gedacht wordt.
Volgens de aanbestedingstaal gaat het dan om het “opbouwen van innovatieve ecosystemen” (UUCePP vertaalt dit zelf als: de inzet van drones) voor de ontwikkeling en onderhoud van nieuw materieel – in het bijzonder onbemenste systemen zoals drones. Dus wat is een innovatief ecosysteem, klaarblijkelijk niet een bos vol bomen.
De verplichting voor overheden om grote projecten openbaar aan te besteden is volgens Defensie een sta-in-de-weg. Volgens Elisabetta Manunza en Nathan Meershoek – beiden verbonden aan het Utrecht University Centre for Public Procurement (UUCePP) is er wel degelijk ruimte, de grenzen van het (aanbestedings)recht zijn in het geval van nationale veiligheidsbelangen minder strikt dan vaak wordt aangenomen.
In hun op 18 juli 2024 aan het ministerie van Defensie aangeboden rapport, illustreren Manunza en Meershoek waarom Artikel 346 VWEU (zie kader hieronder) ruimer kan worden toegepast dan men in Nederland vaak aanneemt. Het rapport volgt op jarenlange studie naar de relatie tussen primair EU-recht, de richtlijnen voor overheidsopdrachten en de implementatie en toepassing daarvan in Nederland op het terrein van veiligheid en strategische autonomie, en bouwt voort op een eerder verschenen onderzoeksrapport over de opzet van een samenwerking met het bedrijfsleven op militair-logistiek gebied.
Het rapport is hier na te lezen:
Aanbestedingsnieuws las het eventjes door en vond de volgende passage:
Vanwege het rechtstreeks economisch belang dat Defensie heeft bij de beoogde samenwerking, gezien in samenhang met de definities van overheidsopdracht en raamovereenkomst in artikel 1.1. AwDV, valt de opzet van het Ecosysteem DSS in beginsel onder de werkingssfeer van de AwDV (Red AN: dat is de Aanbestedingswet defensie en veiligheid)
Vervolgens gaat het rapport in op de vraag of er dan sprake is van een wezenlijk veiligheidsbelang en of de reikwijdte en financiële omvang van het in te kopen “Ecosysteem zoals drones” in redelijke verhouding staat, tot het doel ervan en dat dat “ecosysteem’ dus niet ineens drones, van alles en nog wat oh ja ook de njoeks bij oma in haar broekzak betekenen. Oh … dus de soep wordt toch heel heet gegeten? Sommige mensen hebben kennelijk een ijzeren slokdarm.
De laatste eis die artikel 346 lid 1 sub b VWEU stelt is dat de mededingingsverhoudingen op de markten voor niet-militaire goederen niet verstoord worden.
Bronnen: PIANOo/ Universiteit Utrecht, 10 september 2024
Noot:
Of die ruimte er dan ook is voor het onderhands opdrachten gunnen, Aanbestedingsnieuws heeft er een beetje een hard hoofd in. De ruimte is er om dure experts in te schakelen om volgens een ingewikkeld PPI traject of SBIR-methode aan te besteden. De Europese Commissie heeft namelijk nog steeds ook alle ruimte om een inbreukprocedure te starten en te dreigen met torenhoge boetes. De gemeenten Amersfoort en Eindhoven kunnen daar bijvoorbeeld over meepraten.
Je kan ooit lang studeren maar het gaat dan uiteindelijk als je toch al het hellend vlak bent opgegaan van de Catch 22 rechtsregelgeving waarbij de wet van de uitgesloten derde is laten vallen en er een paraconsistente logica moet worden gebruikt, meestal niet meer zo veel om de inhoud maar meer om de poppetjes, wie er nu weer bij de Europese Commissie geld mag harken. Concreet is dat dus niet alleen De DG Interne markt, Kerstin Jorna die over aanbesteden gaat, maar ook de DG Comp, die over staatssteun gaat. Op dit moment is dat Margrethe Vestager (ALDE).
Toevallig allemaal Doitse dames. Just so you know. En nu we het dan toch eindelijk over logica hebben: Waarover je niet spreken kan moet je zwijgen, zei ooit een Wittgenstein. Hopelijk is dat een soort Omertafilosofie voor nette mensen die geen twee atoombommen op hun hoofd willen, maar ook dat kinderen veilig overdag in speeltuintjes kunnen rondhangen. In de pedagogie bijvoorbeeld is allang bekend dat men toch erg veel kan spreken, over waarover men niks kan zeggen. Daar komt de dada beweging ook uit voort. Voorzichtigheid is de moeder van de porseleinkast.
Daar kunnen de soldaten ondergetekende op vastpinnen, ik heb er ook heel lang op gestudeerd.
mr.drs. S.M. Ploeg
jurist/filosoof (géén rechtsfilosoof)